van-courts-tot-koers.com

De stamboom van de familie Koers in de Oost-Veluwe / IJsselstreek

Onze voorgeschiedenis begint in 1645 met de aankomst van Arend Courtzen welk is opgeschreven door de kameraar van Deventer, Dhr. J. Marienburg:

Arents Courtzen uijtten Freiheit Laer geboirtig

ende cleermaecker zijns hantwercx bij

Schepenen ende Raedt versien wesende mette halve

burgerschap voor twaelff goltguldens, heeft

den burgereedt daer op staende in forma

gedaen. sonder argelist. Actum coram Cam(eraar)

Marienburg J. den 27 jan. 1645

Bron:     

boek 121;  Betalingen van Klein- en Groot Burgerschap Deventer

(met dank aan Adrie van Unen en Jan Groenenberg)

 

Voorgeschiedenis

De tekst verteld ons drie opmerkelijke feiten:

Ten eerste dat Arend uit de freiheit Laer komt, welk zou kunnen zijn:

Een kleine katholieke gemeente in het Pruisische (Duitse) Westfalen en 200 jaar lang een trefpunt van de zogenaamde “Hollandgänger”. Midden 17^de eeuw kwam dit in de mode, Duitse seizoenarbeider die naar Nederland gingen om geld te verdienen, om na het seizoen weer terug te keren. Historische feiten nagaande zou Arend een hele vroege “Hollandgänger”zijn geweest.

Voor meer informatie hierover: http://www.migrationsroute.nrw.de/erinnerungsort.php?erinnerungsort=Laer

Er is een Laar of Laer in het Duitse Graafschap Bentheim welk in die tijden ook wel als “Herrlichheit Laer” benoemd werd.

Maar, het zou ook het huidige Laren in Noord-Holland kunnen zijn. Arent komt met attestatie voor zijn huwelijk (zie beneden) uit Amsterdam naar Deventer, welk deze verbinding aannemelijk zou maken. Tevens was de naam van Laren toendertijd “Laer”.

Als derde komt ook nog Laren bij Lochem in aanmerking. Geographisch dicht bij Deventer en in doop, trouw en begraafboeken uit eind 17^de eeuw komt hier de naam Cou(e)r(t)sen voor.

Welke plaats van bovenstaande zich “Freiheit Laer” noemde is mij (nog) niet bekend.

 

Ten tweede over het burgerschap.

Het was in deze tijden mogelijk zich als burger in te kopen in de steden. Zo was het kleine of halve burgerschap een burgerschap zonder weiderecht op de weides buiten Deventer. Het was een stuk goedkoper dan het grote burgerschap, maar gaf dan ook minder rechten. De steden, vaak overbevolkt door armen en soldaten probeerden zo ook het aantal vreemdelingen te beperken.Tevens gaf het burgerschap toegang tot de gilden, wat in de 17^de eeuw verplicht was om als handwerker aan de slag te kunnen. Dat hij niet tot de armsten behoorde getuigt de “twaelff goltguldens” die hij voor het burgerschap betaalde. Het is mogelijk dat hij eerder kwam maar eerst nu in Deventer het burgerschap koopt om zijn beroep te kunnen uitoefenen.

 

En, ten derde, Arend is “cleermaecker zijns hantwercx” en mogelijk door het verkrijgen van een aanstelling dit burgerschap nodig had.

 

Dan de volgende vermelding:"Den 25 martij 1645, Arent Coertsen van Laer ende Aeltien Willems zijn met attest van Amsterdam gekomen ende sin gecopuleert 29 marti" (Bron: NG trouwboek - Deventer)

 

Samen duiken Arent Courtzen en Aeltien Willems dan op in 1647 als kopers van een huis of woning in de Corte Bisschopstraat in Deventer,  “tusschen de ....... van Jan Mars, backer, an de eene & Jan van Essen laedemaecker an de andere zijde “. Ook bestaat er een testament, opgemaakt in 1654  waarin wordt vastgelegd waar de nalatenschap van Arend en Aeltien naar toe zou gaan bij hun versterf. Het duidt erop dat beide geen kinderen hebben. Wel wordt Arents moeder vermeld, Jenneken Arents en twee zussen, Swaentien en Anneken.

Ook wordt Arents Huijsvrou Aeltien in kerkeraads notulen in 1657 genoemd; “Aeltgie sal wegen gegevne ergenisse ontboden werden”. Schijnbaar maakt ze het weer goed als even later de tekst “se heeft leetwesen betoont, is tot een stichtiger en vreedsamer leven vermaent” te lezen is.

 

In de doopboeken van de Nederduits Gereformeerde kerken in Deventer zijn geen kinderen vermeld van Arend en Aeltien. De doopboeken van de Rooms Katholieke kerk beginnen pas veel later. De waarschijnlijkheid is groot dat ze Rooms Katholiek waren. Het is ook zeer wel mogelijk dat ze na 1657 uit Deventer vertrokken. Er bestaat wel een schuldbekentenis uit 1697 van hetzelfde woonhuis in de Corte Bisschopstraat, maar het is niet bekend of ze in 1697 in deze woning woonden.

Helaas zijn ook in de omliggende gemeenten geen vermeldingen van geboorten te vinden, ook omdat er vaak nog geen aantekeningen werden gemaakt van geboorten zo rond het midden van de 17de  eeuw.

 

In 1688  blijkt uit de Protocollen van Bezwaar Wilp (voorganger van het notarieel archief) dat Arent in 1654 een obligatie aankoopt en dat zijn weduwe Jenneken Coerts (!) hiervoor aansprakelijk wordt gesteld.

Overleed Aeltien Willems en hertrouwde Arent met Jenneken ? Zijn de kinderen uit dit tweede huwelijk?

 

Dan wordt “Arent Courts onder Wilp” vermeld bij het huwelijk van 2 dochters, Anneken en Wijsken en zoon Arend  in

respectievelijk 1684, 1687 en 1697.Er is de aanduiding “jongedogter/soon van wijlen Arend Courts” . (De schrijfwijze was “Cou’rts”)

 

 

Is deze Arend Cou’rts, zoon van (wijlen)Arend Courtzen uit Deventer ?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Op “Den 12 april 1701 overluijd de moeder van Arent Coerts kleermaker bij Jonker Wolffs huis”. Hieruit blijkt dat Arend Courts ook Kleermaker is. Het lijkt dus mogelijk dat er een verbinding bestaat van voornoemde Arent Courtzen uit de Freiheit Laer komende en in Deventer wonende en de drie kinderen, maar dit is speculatief !! Dat zoon Arend ook Kleermaker is maakt het aannemelijk.

Wel is duidelijk waar Arent werkt; bij Jonkheer Christophel de Wolff.

 

             Jonkheer Christophel de Wolff, erve sijnes Vaters Wolters beleent “het Voirde” vanaf 4 November 1669. Het is “nieuw

             beleent met dat erve ende goet ten Vorde, daeronder gehoorende blijven navolgende parceelen : huys, hoff, boomgart

             ende die strate ende uuytwech daerbij gelegen”. (uit leenaktenboeken van Gelre en Zutphen) 

             Welke nu zijnde aan de Voordersteeg Nr. 20,  op de grens van Wilp en Twello.

 

Arend Cou’rts trouwt met Henderske Rutgers. Het geluk is van korte duur. In Maart 1698 overlijdt Henderske bij de geboorte van zoon Arnoldus, die twee dagen later ook sterft.  Arend hertrouwt met  Gertruy Gerrits en ze krijgen twee kinderen, Henricus Joannes in 1703 en Gerardus Arnoldus in 1706.

 

Ook in Wilp’s notarieel is er nog een vermelding:  “Anno 1701 den 20 september voor geerfen Jan .... Reijnier Christoffel de Wolffs tot het Voorde en ... Harms, voor een somme van agt hondert vijftig guldens opgedragen aan haar broeder Arent Courts kleermaker en desselfs huijsvrouw en erfgenamen” . Helaas staat niet vermeld van welke zus Arent deze 850 guldens erft.

 

Helaas zijn er op 7 September 1781 in de pastorie van Wilp door brand enige boeken in rook opgegaan en zijn o.a. trouw en overlijdens  inschrijvingen voor een groot gedeelte niet meer te achterhalen. Na 1706 verliezen we vooreerst het spoor van Arend Courts.....................................

 

Den 9 april 1697 in het trouwboek van Twello;

Arend Courts j.m. soon van wijlen Arend Courts onder Wilp (en)

Henderske Rutgers j.d. van  Rutger Hermens van Twell

(uit het Nederduitsch Gereformeerde trouwboek van  Twello DTB1575 uit het Gelders Archief.)

 

Anneken Cours trouwt twee keer en heeft  uit haar eerste huwelijk met Dries Aelbers in 1687 vele nakomelingen. Zie daarvoor haar parenteel.(momentaan nog niet beschikbaar)

Wijsken Cours trouwt in 1687 in Duistervoorde met Gerrrit Goossens uit Vaassen. Er zijn geen nakomelingen bekend.

Arend Courts, onze voorvader die de naam Koers verder voert trouwt in 1721 in Wilp.

 

Kleermaker in de 17de eeuw

Vischpoort in Deventer